जवाफ हो—वित्तीय साक्षरता।

नेपालका युवाहरूले सही समयमा पैसाको व्यवस्थापन सिके भने, आर्थिक स्वतन्त्रता कुनै टाढाको सपना होइन। यहाँ हामी पैसा बचत गर्ने, लगानी गर्ने, र बजेट बनाउने सजिला तरिकाहरूबारे चर्चा गर्नेछौं।

#१. बचत: सानो कदम, ठूलो परिणाम

नेपालमा धेरै युवाहरू आफ्नो जागिरको पहिलो तलब पाउँदा उत्साहित हुन्छन्। तर, तलब आउनासाथ नयाँ फोन किन्ने वा साथीहरूसँग रमाइलो गर्ने लोभमा पैसा सकिन्छ। बचत गर्नु भनेको भविष्यको लागि आफैंलाई उपहार दिनु हो।

- सुझाव: आफ्नो मासिक आम्दानीको कम्तीमा १०-२०% बचत गर्नुहोस्।

- कसरी? बैंकमा बचत खाता खोल्नुहोस् वा नेपालमा उपलब्ध "सहकारी" मा सानो रकम जम्मा गर्नुहोस्।

- उदाहरण: यदि तपाईंको मासिक तलब २५,००० छ भने, ५,००० बचत गर्नुहोस्। एक वर्षमा ६०,००० जम्मा हुन्छ, जुन तपाईंको आपतकालीन कोष बन्न सक्छ।

प्रश्न: तपाईंले यो महिना कति बचत गर्नुभयो?

# २. लगानी: पैसाले पैसा कमाओस्

बचतले तपाईंको पैसा सुरक्षित राख्छ, तर लगानीले त्यसलाई बढाउँछ। नेपालमा सेयर बजार र म्युचुअल फन्ड युवाहरूमाझ लोकप्रिय हुँदैछन्।

- सेयर बजार: नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (NEPSE) मा सेयर किनबेच गर्न सकिन्छ। तर, यसमा जोखिम हुन्छ। त्यसैले, पहिले राम्रो कम्पनीहरू (जस्तै: नेपाल टेलिकम, एनएमबी बैंक) बारे अध्ययन गर्नुहोस्। डिम्याट खाता खोलेर सानो रकमबाट सुरु गर्न सकिन्छ।

- म्युचुअल फन्ड: यो सेयर बजारभन्दा कम जोखिमपूर्ण हुन्छ। नेपालमा एनआईसी एसिया, सानिमा, वा सिद्धार्थ म्युचुअल फन्ड जस्ता विकल्पहरू छन्। मासिक १,००० बाट पनि लगानी सुरु गर्न सकिन्छ।

- सुझाव: लगानी गर्नुअघि वित्तीय सल्लाहकारसँग कुरा गर्नुहोस् र आफ्नो जोखिम वहन गर्ने क्षमता जाँच्नुहोस्।

उदाहरण: २२ वर्षीया स्मृति, जो काठमाडौंमा जागिर गर्छिन्,ले मासिक २,००० म्युचुअल फन्डमा लगानी गर्छिन्। ५ वर्षमा उनको लगानी दोब्बर हुने सम्भावना छ।

# ३. बजेट: पैसाको नक्सा बनाऔं

बजेट बनाउनु भनेको पैसाको योजना बनाउनु हो। नेपालमा धेरै युवाहरूले बजेट बनाउँदैनन्, जसले गर्दा महिनाको अन्त्यमा खल्ती रित्तो हुन्छ।

- कसरी बनाउने?

- आफ्नो मासिक आम्दानी र खर्चको सूची बनाउनुहोस्।

- खर्चलाई तीन भागमा बाँड्नुहोस्: आवश्यक (भाडा, खाना), बचत/लगानी, र मनोरञ्जन।

- ५०-३०-२० नियम प्रयोग गर्नुहोस्: ५०% आवश्यक खर्च, ३०% बचत/लगानी, २०% मनोरञ्जन।

- उपकरण: नेपालमा उपलब्ध "मनी म्यानेजर" जस्ता मोबाइल एपले बजेट ट्र्याक गर्न सजिलो बनाउँछ।

उदाहरण: रोहन, एक कलेज विद्यार्थी,ले आफ्नो मासिक खर्चको बजेट बनाए। उनले क्याफेमा अनावश्यक खर्च घटाएर मासिक २,००० बचत गर्न थाले।

# ४. किन वित्तीय साक्षरता?

नेपालमा वित्तीय साक्षरता अझै कम छ। धेरै युवाहरूलाई सेयर बजार, म्युचुअल फन्ड, वा कर प्रणालीबारे थाहा हुँदैन। वित्तीय साक्षरताले तपाईंलाई:

- आर्थिक निर्णयहरूमा आत्मविश्वास दिन्छ।

- ऋणको पासोबाट जोगाउँछ।

- भविष्यको लागि तयार गर्छ।

# तपाईंको पहिलो कदम

आजै सानो कदम चाल्नुहोस्। मासिक १,००० बचत गर्नुहोस्, बजेट बनाउनुहोस्, वा सेयर बजारबारे किताब पढ्नुहोस्। नेपालमा धेरै अनलाइन प्लेटफर्मले सेयर बजार सिक्न सजिलो बनाएका छन्।

प्रश्न: तपाईंको आर्थिक स्वतन्त्रताको पहिलो कदम के हुनेछ? हामीलाई कमेन्टमा बताउनुहोस्!

आर्थिक स्वतन्त्रता कुनै जादु होइन, यो तपाईंको सानो प्रयासको फल हो। युवा उमेरमै वित्तीय साक्षरता अपनाउनुहोस्, र आफ्नो सपनालाई वास्तविकतामा बदल्नुहोस्!